Το τελευταίο διάστημα μια σειρά δημοσιευμάτων φέρνουν στο προσκήνιο σχεδιασμούς για την ανάπτυξη υδροηλεκτρικών έργων στο Ζαγόρι.
Οι σχεδιασμοί αυτοί έχουν ήδη λάβει αρνητικές γνωμοδοτήσεις φορέων όπως ο ΟΦΥΠΕΚΑ, ενώ ο Δήμος Ζαγορίου έχει λάβει αρνητική απόφαση μετά από την έντονη κριτική στάση της τοπικής κοινωνίας. Η ΕΛΛΕΤ Ζαγορίου ενώνει την φωνή της με όσους εκφράζουν την ανησυχία τους γι’ αυτού του είδους τις επεμβάσεις και επισημαίνει τα παρακάτω:
1. Είναι οι σχεδιασμοί αυτοί σύμφωνοι με το Π.Δ. του Ζαγορίου, το οποίο σαφώς φαίνεται να παραβλέπεται συχνά από τους εμπλεκόμενους στους σχεδιασμούς αυτούς που αφορούν όλο σχεδόν το εύρος των έργων και εγκαταστάσεων ΑΠΕ; Με βάση λοιπόν τις διατάξεις του Διατάγματος, “η ανέγερσις βιομηχανικών κτιρίων …. και παντός ετέρου κτιρίου, η χρήσις του οποίου οχλεί απαραδέκτως τον οικισμόν” καθώς και υποδομές που αποκλίνουν από τα “παραδοσιακά πρότυπα” αποκλείονται στην Περιοχή Προστασίας. Είναι προφανές, ότι όταν το 1979 ο νομοθέτης είχε προβλέψει ότι ακόμη και οι υποδομές των οργανισμών κοινής ωφελείας θα πρέπει να τοποθετούνται υπόγεια, είχε κατά νου αυτήν ακριβώς την διάσωση του παραδοσιακού χαρακτήρα της περιοχής.
2. Γνωρίζουμε ότι εντός της Περιοχής Προστασίας του Διατάγματος έχουν χωροθετηθεί τελευταία εγκαταστάσεις, λίγες ευτυχώς, που είναι τυπολογικά και αισθητικά αντίθετες με τις διατάξεις και το πνεύμα του συγκεκριμένου νόμου. Και ο φορέας μας προτίθεται να παρέμβει ώστε να τηρηθεί η νομοθεσία, να αποκατασταθεί η βλάβη και να αναζητηθούν και αποδοθούν ευθύνες σε όσους επέτρεψαν αυτές τις ασύμβατες επεμβάσεις.
3. Όμως, o αριθμός και οι θέσεις των νέων αυτών σχεδιαζόμενων επεμβάσεων αποτελούν ένα πολύ σοβαρό κίνδυνο για μιας μεγάλης κλίμακας αλλοίωση του προστατευόμενου τοπίου σε αντίθεση με το πνεύμα και το γράμμα του ΠΔ.
4. Έχει ληφθεί υπόψη η επίδραση στο φυσικό περιβάλλον; Πρέπει όλοι μας να φροντίσουμε ώστε τα νερά του Ζαγορίου να συνεχίσουν να ρέουν καθαρά και ανεμπόδιστα σε μια περιοχή που συντηρεί πλήθος προστατευόμενων ειδών.
5. Έχει ληφθεί υπόψη ότι μια από τις παρενέργειες ενός τέτοιου έργου θα είναι η αποστέρηση νερού από 250 στρέμματα καλλιεργούμενων εκτάσεων, εντός των οποίων μάλιστα λειτουργεί και επαγγελματική μονάδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων, με άμεσο κίνδυνο για την βιωσιμότητά της; Πώς μπορούν να βασιστούν οι καλλιεργητές στις διαβεβαιώσεις πως τα χωράφια τους θα ποτίζονται μέσω της οικολογικής παροχής του φράγματος, όταν η αντίστοιχη παροχή στο Φράγμα Πηγών Αώου δεν λειτούργησε ποτέ από το 1990; Δεδομένης της δημογραφικής αποψίλωσης της περιοχής και ιδιαίτερα του πρωτογενούς τομέα, σε μια περιοχή όπου ο τουρισμός τείνει να μονοπωλεί, θα πρέπει να τονίσουμε την γενικότερη ανάγκη στήριξης της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας στο Ζαγόρι. Ως μία μορφή ανάπτυξης συμβατή με μια προστατευόμενη περιοχή χωρίς επιβάρυνση στο περιβάλλον, με δυνατότητα μείωσης του οικολογικού αποτυπώματος στις κοντινές τουριστικές επιχειρήσεις μέσα από την προμήθεια τοπικών αγνών προϊόντων και τη συμβολή στη διατήρηση της μωσαϊκότητας του τοπίου.
Τη στιγμή που η παγκόσμια κοινότητα επικροτεί τη διατήρηση των τελευταίων άγριων ποταμών της Ευρώπης, είναι δυνατόν να υποθηκεύουμε το μέλλον του τόπου μας με έργα μηδαμινής ωφέλειας για τις τοπικές κοινωνίες;
6. Είναι ακατανόητο το γεγονός της προώθησης τέτοιων σχεδίων, ειδικά σε αυτήν ακριβώς την συγκυρία της υποψηφιότητας για την εγγραφή του Ζαγορίου στα Μνημεία της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, διακυβεύοντάς την.
7. Το Ζαγόρι και η φύση του δεν είναι πεδίο κατάλληλο για καιροσκοπικές και κερδοσκοπικές επενδύσεις, ακόμη και αν φέρουν τον μανδύα της πράσινης ανάπτυξης. Η μοναδική ίσως περίπτωση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα είχε θέση στο Ζαγόρι, είναι η απλή μετατροπή της υπάρχουσας εγκαταλειμμένης υποδομής των παραδοσιακών νερόμυλων σε μονάδες παραγωγής ενέργειας. Μια πρακτική δεκαετιών αντίστοιχων ορεινών περιοχών της υπόλοιπης Ευρώπης, όπως η Αυστρία, η Νότια Γερμανία, η Νορβηγία και άλλες, αποκαλούνται Πολύ Μικρά Υδροηλεκτρικά (Micro Hydros) με ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Η Τοπική Επιτροπή της Ελληνικής Εταιρείας είναι διαθέσιμη να συνδράμει με μελέτες προς αυτή την κατεύθυνση, με σκοπό την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και των κατοίκων για την βιωσιμότητα αυτής της πρότασης.
Ο φορέας μας, με αίσθημα ευθύνης απέναντι στην Κληρονομιά μας καθώς και σεβασμό προς τους κατοίκους του τόπου μας, μόνιμους και ξενιτεμένους, που τηρούν την προστατευτική νομοθεσία με σημαντικό προσωπικό κόστος, θα αντιδράσει σε μιας τέτοιας κλίμακα αλλοίωσή της, προβαίνοντας σε όλες τις δέουσες ενέργειες.
