Ο εορταστικός διάκοσμος μιας πόλης δεν είναι ποτέ μια ουδέτερη υπόθεση. Αποτελεί μια «εφήμερη παρέμβαση αστικού σχεδιασμού» που καθορίζει την καθημερινότητα των πολιτών, διαμορφώνει την ταυτότητα του προορισμού για τους επισκέπτες και, αναπόφευκτα, πυροδοτεί έναν δημόσιο διάλογο που συχνά αγγίζει τα όρια της πολιτικής αντιπαράθεσης. Ως προς το τελευταίο, θα λέγαμε πως η πόλη μας είναι συνηθισμένη… Μας αρέσει να “πλακωνόμαστε” για τα χριστουγεννιάτικα δέντρα, για τα πλακάκια της κεντρικής πλατείας κτλ.
Συνέντευξη στον Παναγιώτη Μπούρχα
Φέτος, τα Ιωάννινα επιχειρούν να ξεφύγουν από την αποσπασματικότητα του παρελθόντος, υιοθετώντας ένα «συνολικό αφήγημα» που ξεκινά από τις εισόδους της πόλης και κορυφώνεται στην κεντρική πλατεία. Η υπεύθυνη για τον φετινό εορταστικό διάκοσμο στην πόλη των Ιωαννίνων, αρχιτέκτονας Έλενα Σιόντη, ειδική συνεργάτης του Δημάρχου Ιωαννίνων Θωμά Μπέγκα, μιλά στο epirusgate για τη λογική του φετινού διακόσμου και απαντά σε ερωτήσεις που δημιουργήθηκαν σε πολλούς, όπως γιατί να στολιστούν οι κορμοί και όχι τα κλαδιά των δέντρων κατά μήκος της λεωφόρου Δωδώνης ας πούμε… Από τον γραμμικό στολισμό των κορμών στη Λεωφόρο Δωδώνης, μια απόφαση που ισορροπεί ανάμεσα στην αισθητική και τους περιορισμένους πόρους, μέχρι την «ανοιχτή αγκαλιά» της νέας πλατείας, ο σχεδιασμός αναδεικνύει την ανάγκη για μια πόλη που σέβεται την ιστορία της αλλά δεν φοβάται την επανερμηνεία των συμβόλων της.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, φωτίζονται οι πτυχές μιας προσπάθειας που στηρίχθηκε στην εταιρική κοινωνική ευθύνη, την αποκέντρωση του στολισμού σε όλες τις δημοτικές κοινότητες βάσει πληθυσμιακών κριτηρίων, αλλά και στην πικρή διαπίστωση της έλλειψης σεβασμού προς τον δημόσιο χώρο.
Μια συζήτηση για το αν ο στολισμός είναι τελικά τέχνη, πολιτική ή απλώς ένας καθρέφτης της κουλτούρας μας.
Ακολουθεί η συνέντευξη με την κ. Έλενα Σιόντη:
Ποια η φιλοσοφία του φετινού χριστουγεννιάτικου διάκοσμου; Υπάρχει λογική και σχέδιο στο πώς στολίστηκαν κορμοί δέντρων για παράδειγμα; Στολισμός μόνο στην πόλη ή παντού;
Ο Χριστουγεννιάτικος στολισμός της πόλης αποτελεί μια εφήμερη παρέμβαση αστικού σχεδιασμού και για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό ότι, μετά την περσινή χρονιά, όπου εντοπίστηκαν οι ανάγκες, φέτος δουλέψαμε με τη λογική της δημιουργίας ενός συνολικού αφηγήματος. Από τις εισόδους της πόλης φροντίσαμε να εισάγουμε μια χωρική γιορτινή εμπειρία, η οποία κορυφώνεται στο κέντρο, με στόχο΄κατά προτεραιότητα να αναβαθμίσουμε την καθημερινή Χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα για τους κατοίκους και παράλληλα να χτίσουμε την γιορτινή ταυτότητα της πόλης για τους επισκέπτες, με διάκοσμο που να παραπέμπει αποκλειστικά στα Γιάννενα. Η συνολική εικαστική επιμέλεια έγινε από τον Δήμο Ιωαννιτών, πάνω στην κεντρική ιδέα της αξιοποίησης πάρκων, ιστορικών σημείων και κτιρίων, καθώς και στην γιορτινή επαναλειτουργία του μεγαλύτερου τμήματος της κεντρικής πλατείας, με τη δημιουργία μιας φωτεινής αγκαλιάς και με την τοποθέτηση ενός εμβληματικού Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Για τον στολισμό της μεγάλης δενδροστοιχίας του κεντρικού άξονα της Λεωφ. Δωδώνης, λαμβάνοντας υπόψιν τις οικονομικές δυνατότητες του Δήμου, επιλέξαμε να δώσουμε έμφαση στη φωτεινή σήμανση της γραμμικής επανάληψης των κορμών, καθώς ο πλούσιος και αξιοπρεπής στολισμός της κόμης των δένδρων απαιτεί σημαντικά περισσότερους πόρους, οπότε θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε επόμενη χρονική στιγμή με έναν κατάλληλο προϋπολογισμό. Ο στόχος είναι μελλοντικά να εξασφαλίσουμε τον ολοκληρωμένο στολισμό, με τους φωτεινούς κορμούς να απευθύνονται στο οπτικό πεδίο των πεζών επί του πεζοδρομίου και με την σωστά στολισμένη κόμη να γίνεται αντιληπτή από τα οχήματα.
Σε ότι αφορά τον στολισμό εκτός κέντρου, φέτος για πρώτη φορά αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένα δίκαιο και διαφανές πλαίσιο κατανομής Χριστουγεννιάτικου διάκοσμου για ολόκληρη της επικράτεια του Δήμου. Βάσει κριτηρίου της απογραφής πληθυσμού του 2021, εξασφαλίστηκαν είδη στολισμού για όλες ανεξαιρέτως τις Δημοτικές Κοινότητες, καθώς θεωρούμε εξίσου σημαντική τη δημιουργία γιορτινής ατμόσφαιρας σε κλίμακα γειτονιάς.
Παραδοσιακός στολισμός ή καινοτόμες ιδέες που προκαλούν συζήτηση και αντιπαράθεση;
Δεν πρόκειται για αντικρουόμενες έννοιες, αλλά για δύο συνθήκες που μπορούν να συνυπάρξουν μέσα στο κατάλληλο πλαίσιο. Τα Χριστουγεννιάτικα σύμβολα, όπως αυτά έχουν κατοχυρωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο σηματοδοτούν μια κοινά αναγνωρίσιμη γιορτινή περίοδο και διάθεση, γι΄αυτό και πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του διακόσμου, μιας και εκφράζουν μια ευρεία κοινωνική αντίληψη. Παράλληλα θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η επανερμηνεία αυτών των μορφών, μέσα από την σταδιακή καλλιέργεια μιας κουλτούρας σταθερής ένταξης της τέχνης στον Δημόσιο χώρο. Ο δημόσιος διάλογος που πυροδοτείται έχει αξία σε κάθε περίπτωση, μιας και αναδεικνύει πολύ περισσότερα ζητήματα, πέρα από τα στενά εορταστικά. Ζητούμενο είναι πάντα, για να έχει ουσία και περιεχόμενο οποιαδήποτε αντίστοιχη συζήτηση, να έχει προηγηθεί η ενημέρωση, η δημόσια τοποθέτηση πάνω σε μια κεντρική ιδέα, καθώς και η συμμετοχή διαφόρων φορέων και κοινωνικών ομάδων.
Ο ρόλος ιδιωτικών εταιρειών στο φετινό διάκοσμο σχολιάστηκε, επίσης, ίσως όχι τόσο όσο προσωπικά θα ανέμενα, από συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις ας πούμε.
Οι δυνατότητες ενός Δήμου για να στολίσει αποτελεσματικά και σε μεγάλη κλίμακα την πόλη είναι συγκεκριμένες και αυτό συμβαίνει γιατί, από επιλογή, οι διαθέσιμοι πόροι για Χριστουγεννιάτικο διάκοσμο δε θα έπρεπε να λειτουργούν εις βάρος των υπολοίπων αναγκών του Δήμου. Επομένως, ξεκινώντας από πέρυσι, ο Δήμος απευθύνθηκε σε μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή για να συμμετάσχουν στον εορταστικό στολισμό, ως μέρος των δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Καίριο σημείο της συνεργασίας αυτής αποτέλεσε η κατάρτιση ενός αυστηρά δομημένου πλαισίου, το οποίο συντάχθηκε από τον Δήμο, έτσι ώστε να δίνονται εξαρχής οι προδιαγραφές σχεδιασμού και επιλογών του διακόσμου, καθώς και η χωροθέτηση υπό συγκεκριμένους όρους. Το φετινό αποτέλεσμα δικαίωσε όλη αυτήν την προσπάθεια, καθώς ανέδειξε τις δυνατότητες των συνεργειών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την τοπική επιχειρηματικότητα. Στη συνέχεια στόχος του Δήμου είναι αυτή η τόσο εύρυθμα δομημένη διαδικασία να αποτελέσει το υπόβαθρο για πιο διευρυμένες κοινές δράσεις φροντίδας και αναβάθμισης του Δημόσιου Χώρου.
Σέβεται η κοινωνία το δημόσιο χώρο και εν προκειμένω το στολισμό;
Με αφορμή τον Χριστουγεννιάτικο στολισμό, διαπιστώνουμε με λύπη για μια ακόμη φορά το πώς μια εξαιρετικά μικρή μερίδα ανθρώπων, επιλέγει να χαλάσει το εορταστικό κλίμα που αφορά το σύνολο της κοινωνίας. Τους βανδαλισμούς που βλέπουμε όλο τον χρόνο σε παιδικές χαρές και εν γένει στη δημόσια περιουσία, τους βλέπουμε και στον Χριστουγεννιάτικο διάκοσμο, χωρίς να λαμβάνεται καν υπόψιν ο κίνδυνος που προκύπτει όταν κόβονται λαμπάκια και παραμένουν καλώδια εκτεθειμένα. Και κάτι ακόμη: οι εργαζόμενοι του Δήμου και όλοι οι συνεργάτες, σε όλη τη διάρκεια των εορτών, καλούνται να αποκαθιστούν συνεχώς φθορές από βανδαλισμούς, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια της εορταστικής ατμόσφαιρας. Είναι πραγματικά απάνθρωπο να μη σκέφτεται κανείς τους πόρους και τους ανθρώπους που απασχολούνται μέσα σε γιορτινές μέρες, για να παραμείνει ένα σωστό αποτέλεσμα, όπως αυτό σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε, με μεγάλη προσπάθεια. Εξάλλου ο Χριστουγεννιάτικος στολισμός είναι μια παρέμβαση σε δημόσιο χώρο και αφορά την ποιότητα ζωής όλων μας, χωρίς εξαιρέσεις.