Σύμφωνα με το πρόγραμμα που ανακοινώθηκε από τον δήμο Σουλίου, το τελευταίο Σαββατοκύριακο (24 και 25) του Μαΐου θα διεξαχθούν και φέτος οι πανηγυρικές εκδηλώσεις μνήμης για τη 222η επέτειο της ανατίναξης του Κουγκίου (12-Δεκεμβρίου 1803). Είναι παραπάνω από βέβαιο πως χιλιάδες επισκεπτών απ’ όλη την Ελλάδα θα ανέβουν και θα κατακλύσουν και τούτη τη φορά τα ηρωικά και αιματοβαμμένα χώματα του Σουλίου. Και η σουλιώτικη φύση είναι πάντα εκεί αγέρωχη, μαγευτικά όμορφη και σαγηνευτική για να υποδεχτεί το μέγα πλήθος των προσκυνητών, μικρών και μεγάλων.
Με την ευκαιρία λοιπόν αυτή, θεώρησα χρέος μου, ως προερχόμενος από το Σούλι, γνώστης της περιοχής και ερευνητής της Ιστορίας του τόπου, να απευθύνω λίγα λόγια, βοηθητικά ελπίζω, προς τους συμπολίτες εκείνους που θα έχουν την πολύτιμη ευκαιρία να φτάσουν ως εκεί. Εκεί από όπου «καταβαίνουσι άντρες γενναίοι» και όπου «τα παλικάρια μακράν και σκοτεινήν ζωή μισούν, και όνομα αθάνατον θέλουν αντίς δια στρώμα» κατά τον Ποιητή.
Κατ’ αρχάς η πρόσβαση στον τόπο των εκδηλώσεων μπορεί να γίνει από τρεις κατευθύνσεις, ανάλογα με τον τόπο αφετηρίας του κάθε ενός και της κάθε μιας. Η μία με αφετηρία την περιοχή Ιωαννίνων, ακολουθεί τον οδικό άξονα μέσω Λάκκας Σουλίου (Τύρια, Ζωτικό, ύψωμα Βριτζάχας-Λιβάδι, Κουκουλιοί, Αυλότοπος, Σούλι. Η δεύτερη με αφετηρία τις περιοχές Φιλιατών και Ηγουμενίτσας, μέσω Εγνατίας μέχρι τη διασταύρωση στο Λευτεροχώρι Παραμυθιάς, Αγία Κυριακή (Πόποβο), ανάβαση στο κατάφυτο από έλατα ύψωμα του Γκορίλα (νέος δρόμος), Κουκουλιοί, Αυλότοπος Σούλι. Η Τρίτη πρόσβαση και πιο πολυσύχναστη -αυτή γίνεται και με λεωφορείο- από Γλυκή, ύψωμα Ζαβρούχου, διασταύρωση για τον κτηνοτροφικό οικισμό «Μαμάκου», Σούλι.
Καθώς υπάρχει, συνήθως, το αδιαχώρητο σε ανθρώπους και οχήματα, όλα τα τροχοφόρα (πλην των επισήμων) σταθμεύουν σε χώρο όχι και τόσο ομαλό (ορισμένο από την τροχαία), αρκετές δεκάδες μέτρα πριν φτάσει κανείς στα Ιστορικά «πηγάδια» και το Δημοτικό σχολείο, όπου και το ηρώο. Για τον λόγο αυτό οι επισκέπτες θα αναγκαστούν να προχωρήσουν ανηφορικά και με τα πόδια. Εάν μάλιστα θελήσουν να φτάσουν μέχρι το ιστορικό εκκλησάκι «Άγιος Δονάτος», όπου η θεία λειτουργία και δοξολογία, καθώς και πίσω από το εκκλησάκι, όπου το αμφιθέατρο, θα χρειαστεί αρκετός κόπος, θέληση και υπομονή. Και επειδή το πλήθος είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί από τα δύο τοπικά καφενεία, είναι καλό έως απαραίτητο να φέρουν μαζί τους κρύο νερό, καφέ, αναψυκτικό και σοκολάτα (για τον ιδρώτα και την κόπωση) καθώς και γυαλιά ηλίου, καπέλο και ομπρέλα για τον καυτό ήλιο. Για κάποιους μάλιστα που ιδρώνουν πολύ και ευαίσθητους σωματικά, δεν είναι κακό να έχουν εναλλακτική λύση (πχ ένα φανελάκι) αφού το αεράκι που κατεβαίνει από τη Μούργκα είναι μεν απολαυστικό και αρκετά δροσερό, όμως ίσως και επικίνδυνο. Ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά!
Πάντως, προσωπική σύσταση είναι, όσοι τουλάχιστον δεν έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας, να ανέβουν ως το Αη Δονάτο και στη συνέχεια στο αμφιθέατρο. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να ξεκινήσουν από νωρίς το πρωί, πριν ακόμη ο ήλιος ζεστάνει για τα καλά και δημιουργηθεί το αδιαχώρητο.
Το ιδανικό, αγαπητέ επισκέπτη και προσκυνητή, θα ήταν να φτάσεις πριν την ανατολή του ηλίου. Ιδιαίτερα αν είσαι ρομαντικός. Από εκεί θα δεις ως πέρα, ως πάνω και ως κάτω στον πεντακάθαρο ορίζοντα τα πιο σπουδαία και ηρωικά τοπόσημα, όπου οι Σουλιώτες, άντρες και γυναίκες, έζησαν, έδρασαν και έχυσαν τον ιδρώτα και το αίμα τους. Από εκεί θα απολαύσεις την ωραιότερη ανατολή που έχεις απολαύσει ποτέ, όπου ο ήλιος, καθώς προβάλλει από την Μούργκα (όχι Μουργκάνα) δείχνει τεράστιος και τόσο κοντά, ώστε να νομίζεις πως με ένα σάλτο τον άγγιξες κιόλας δίχως να καείς! Από εκεί θα μείνεις ενεός με τη μαγεία της Σουλιώτικης Φύσης, που θα σε αγκαλιάσει μ’ εκείνη την ανείπωτη μαγεία που νιώθει το μωρό στον κόρφο της μάνας του. Κι αφού γεμίσεις μέσα σου με θεία ομορφιά και γαλήνη, μετά τη δοξολογία, θα αξιωθείς να παρακολουθήσεις από το αμφιθέατρο, λίγο πιο κάτω από το εκκλησάκι του Αη-Δονάτου, την αναπαράσταση της ανατίναξης του Κουγκίου από τον Αη Καλόγερο Σαμουήλ. Την τελευταία και κορυφαία πράξη του Σουλιώτικου Έπους! Και ύστερα από αυτά, αγαπητέ μου επισκέπτη, είμαι σίγουρος πως κάθε δυσανασχέτηση ή κούραση θα εξαφανιστεί από πάνω σου! Και θα νιώσεις πληρωμένος στην ψυχή σου από δέος, θαυμασμό, σεβασμό και υψηλή συγκίνηση για κείνους που έκαναν ύψιστη αποστολή και ιδανικό στη πρόσκαιρη ζωή την προσωπική αξιοπρέπεια και την άδολη και πάναγνη αγάπη τους για την Ελευθερία της Πατρίδας.
Φίλε επισκέπτη και προσκυνητή. Καλή ανάβαση και μετάληψη από τα νάματα στα ιερά χώματα του Σουλίου.
Βαγγέλης Τσιρώνης
Φιλόλογος – συγγραφέας