Τον Οκτώβριο του 1861 -δηλαδή πριν 162 έτη- κυκλοφόρησε το α’ ελληνικό γραμματόσημο. Από τις συλλεκτικές δραστηριότητες, η ευγενέστερη είναι αυτή του φιλοτελισμού. Γαλούχησε και διαπαιδαγώγησε γενεές Ελλήνων με αρετές.
Το γραμματόσημο ως καινοτομία προπληρωμής της αλληλογραφίας βρήκε απροσδόκητη υποδοχή, είναι δημιούργημα του πολιτισμού και συμπίπτει με την εξέλιξη του διεθνούς εμπορίου και την πρόοδο των μεταφορικών μέσων. Eχει δε ως βάση τη διευκόλυνση της ανάγκης του ανθρώπου να έρχεται δι’ αλληλογραφίας σε επαφή με τους συνανθρώπους του.
Στις 6 Μαΐου 1840 κυκλοφόρησε στη Μ. Βρετανία το πρώτο γραμματόσημο, το αποκαλούμενο “Μαύρη Πένα”, με απεικόνιση της κεφαλής της Βασίλισσας Βικτωρίας (1837-1901) κοιτάζουσας προς τα αριστερά. Εφευρέτης του γραμματοσήμου είναι ο Βρετανός σερ Ρόουλαντ Χιλλ, ο οποίος το 1837 δημοσίευσε εγχειρίδιο με το οποίο πρότεινε την τροποποίηση του μέχρι τότε υφιστάμενου συστήματος διαβίβασης των επιστολών. Τελικά το 1840, κατόρθωσε να επιτύχει την εισαγωγή στη Μ. Βρετανία του συστήματος του Penny Postage, δηλαδή την ενιαία πληρωμή μίας πένας για όλες τις επιστολές, με αποτέλεσμα την αύξηση της ταχυδρομικής κίνησης.
Η πρώτη του εμφάνιση στην Ελλάδα έγινε το 1861, όταν την 1η Οκτωβρίου μπήκε επίσημα σε κυκλοφορία η περίφημη σειρά των Μεγάλων Κεφαλών του Ερμή. Όμως με εγκύκλιο της Γενικής Δ/νσης Ταχυδρομείων ορίσθηκε ότι αν τυχόν μέχρι την 30.9.1861 παρεδίδετο στα ταχυδρομεία αλληλογραφία με επικολλημένα γραμματόσημα, τα τελευταία έπρεπε να σφραγισθούν με χρονολογικό σήμαντρο της ημέρας παράδοσης. Έτσι σφραγίσθηκε την 30.9.1861, μία ημέρα προ της επίσημης κυκλοφορίας το μοναδικό γράμμα από Αλεξάνδρεια προς Σύρο που φέρει 4 γραμματόσημα παρισινής εκδόσεως.
Η Ελλάδα, για οικονομικούς λόγους, καθυστέρησε να εισάγει το γραμματόσημο. Eπειτα από διαπραγματεύσεις που έγιναν το 1855 με τον αγγλικό οίκο Perkins, Bacon & Co που δεν ολοκληρώθηκαν λόγω υψηλού κόστους, η ελληνική κυβέρνηση απευθύνθηκε τον Ιούλιο του 1860 στον γνωστό χαράκτη Albert Désiré Barre, γιο του χαράκτη Jean Jacques Barre που χάραξε το 1849 τα πρώτα γαλλικά γραμματόσημα, ο οποίος δέχτηκε να σχεδιάσει το γραμματόσημο με την απεικόνιση της κεφαλής του Ερμού στο μέσον. Ανέλαβε επίσης την εκτύπωση των πρώτων ελληνικών γραμματοσήμων χωρίς όμως οδόντωση, για μείωση του κόστους. Η φιλοτελική και συλλεκτική αξία των μεγάλων κεφαλών Ερμού είναι τεράστια. Κατατάσσονται μεταξύ των καλύτερων και πιο περιζήτητων κλασικών γραμματοσήμων του κόσμου!
Την 1η Μαρτίου 1900 κυκλοφόρησε η πρώτη σειρά των γραμματοσήμων της Κρητικής Πολιτείας. Οι παραστάσεις είναι παρμένες από την κρητική μυθολογία και ιστορία.
Τα ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν την 1η Δεκεμβρίου 1913 αναμνηστικό γραμματόσημο των 25 λεπτών για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα με παράσταση την έπαρση της ελληνικής σημαίας στον Κόλπο της Σούδας (1.5.1913).
Το πρώτο φιλοτελικό σωματείο που συστήθηκε στην Ελλάδα ήταν ο “ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΩΝ”, το 1890. Μέχρι το 1940 είχαν ιδρυθεί 40 Σύλλογοι και είχαν κυκλοφορήσει 23 φιλοτελικά περιοδικά. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο απλός κόσμος στράφηκε στα γραμματόσημα ως έσχατη ελπίδα διάσωσης της περιουσίας του ή άμεση κερδοσκοπία. Κάθε σειρά γραμματοσήμων που εξέδιδε το Ταχυδρομείο πωλούνταν αμέσως, με αποτέλεσμα η Πολιτεία να θέσει περιοριστικούς όρους και δελτίο στην αγορά γραμματοσήμων. Eνας βασικός όρος ήταν ότι ο αγοραστής έπρεπε να επιδεικνύει ταυτότητα μέλους Φιλοτελικού Συλλόγου, με αποτέλεσμα να συρρέουν χιλιάδες για εγγραφή στα σωματεία.
Σήμερα η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΤΕΛΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ έχει περίπου 40 μέλη Εταιρείες, Ενώσεις, Συνδέσμους και Ομίλους. Οι Eλληνες συλλέκτες κατέχουν εξέχουσα θέση στη διεθνή φιλοτελική σκηνή και αποσπούν συνεχώς χρυσά μετάλλια σε διεθνείς εκθέσεις του εξωτερικού.
Το γραμματόσημο είναι όπως και το νόμισμα, κρατική περιουσία όση αναγράφεται επ’ αυτού εφ’ όσον δεν έχει επικολληθεί και σφραγισθεί από το Ταχυδρομείο. Μετά την σφράγισή του δεν έχει αξία ως τέλος και μεταβάλλεται σε απλό τεμάχιο χαρτιού. Και όμως μετά την σφράγιση το γραμματόσημο δεν καθίσταται άχρηστο, αλλά πολλές φορές έχει αξία μεγαλύτερη από την αρχική του.
Ο φιλοτελισμός από τη δεκαετία του ’50 έως το ’90 ήταν το πιο δημοφιλές αντικείμενο συλλογής. Πλέον οι άνθρωποι δεν κάνουν πια συλλογές. Οι μεγάλοι ίσως να συνεχίζουν.
Φιλοτελισμός: Το τελευταίο χόμπι πολιτιστικού χαρακτήρα
