Συζήτηση για την πολιτική εξέλιξη της Ελλάδας κατά τον μισό αιώνα που μεσολάβησε από την πτώση της δικτατορίας έλαβαν χώρα στο συνέδριο «ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ: 50 Χρόνια Μετά», το οποίο συνδιοργάνωσαν η «Καθημερινή», το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), το Οικονομικό Φόρουμ Δελφών και το Ελληνικό Παρατηρητήριο του London School of Economics.
Ο Δημοσιογράφος Αντώνης Καρακούσης συντόνισε την εν λόγω συζήτηση, στην οποία συμμετείχαν ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Στέφανος Μάνος, ο πρώην Υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών Παρασκευάς Αυγερινός και ο πρώην Υπουργός Εσωτερικών Αλέκος Παπαδόπουλος, μαζί με τον Γιάννη Βούλγαρη, Ομότιμο Καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, τη Βασιλική Γεωργιάδου, Καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Διευθύντρια και Πρόεδρο του ΔΣ στο ΕΚΚΕ, και τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Καθηγητή στο ΕΚΠΑ.
Ο κ. Καρακούσης αναφέρθηκε στους ομιλητές ως διακεκριμένους πολιτικούς που πρωταγωνίστησαν σε πτυχές της μεταπολιτευτικής περιόδου με τις πολιτικές αποφάσεις και τις ιδέες τους. Άνοιξε τη συζήτηση μιλώντας για το παγκόσμια κύμα κοινωνικής απελευθέρωσης και χειραφέτησης στον δυτικό κόσμο της δεκαετίας του ’60 και του ’70, το οποίο, εξαιτίας της Χούντας, «βρήκε την Ελλάδα φυλακισμένη και εν πολλοίς στερημένη», κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στις φάσεις που ακολούθησαν.
Ο κ. Βούλγαρης αναρωτήθηκε για ποιους λόγους θεωρούμε ενιαία αυτή την περίοδο. «Μιλάμε για 50 χρόνια με δραματικές αλλαγές. Όμως η δημοκρατία κράτησε, όπως και το ευρωπαϊκό κεκτημένο». Σε αυτά τα 50 χρόνια «στριμώχνονται δύο εποχές» και τώρα ζούμε την έναρξη μιας τρίτης, σύμφωνα με τον ίδιο, μεταβαίνοντας «από την Ελλάδα της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα της Παγκοσμιοποίησης, από τη δραχμή στο ευρώ, από τα βιώματα της μετεμφυλιακής Ελλάδας στη φάση του εκδημοκρατισμού και του καταναλωτισμού».
«Το θέμα μας είναι η εμπειρία της Μεταπολίτευσης», υπενθύμισε ο κ. Αυγερινός. «Πότε ήρθε η δημοκρατία. Ποιοι εμπέδωσαν τη δημοκρατία. Τι μεταρρυθμίσεις έγιναν γι’ αυτό από τους δύο μεγάλους της εποχής, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ήμουν στο αεροδρόμιο στις 17 Ιουλίου του 1974, ήμουν από αυτούς που περίμεναν να έρθει η Δημοκρατία. Ήταν 6:50». Για τους δύο ηγέτες ανέφερε χαρακτηριστικά «διέκρινε κανείς τον αλληλοσεβασμό που έτρεφαν στις πολιτικές τους συγκρούσεις». Συνέχισε λέγοντας ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προχώρησε στις μεταρρυθμίσεις, στη δίκη και στην καταδίκη των χουντικών, στο δημοψήφισμα για το τέλος της βασιλείας, σε ελεύθερες εκλογές και σε αναγνώριση του ΚΚΕ, όπως και στο Σύνταγμα του 1975. Ο Ανδρέας Παπανδρέου συνέχισε τις μεταρρυθμίσεις στην υγεία, την παιδεία και τη δημόσια διοίκηση. Με την αναδιανομή του πλούτου, με τη συμφιλίωση, αλλά και με το μεγάλο γεγονός της αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης. Μετά το 1984 όμως εμφανίζεται ένας «άλλος» Ανδρέας Παπανδρέου, ανασφαλής, που ήθελε ένα κόμμα προσωπικών επιλογών, ένα δικό του κόμμα».
Από την πλευρά του ο κ. Μάνος υπενθύμισε ότι, όταν έπεσε η δικτατορία, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής «μέσα σε λιγότερο από δώδεκα μήνες έφερε τα πάνω κάτω σε όλα». Μας έδωσε επίσης έναν εθνικό «μπούσουλα», λέγοντας από το βήμα της Βουλής ότι η Ελλάδα ανήκει στη Δύση. «Κακοφάνηκε τότε στους αριστερούς, αλλά θεωρώ ότι ήταν σπουδαιότατο, γιατί ξεκαθάρισε πού ανήκουμε». Σε μια αναδρομή στην εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας, συνέκρινε τα κατά κεφαλήν εισοδήματα σε τέσσερις χώρες. «Εμείς που είμαστε τόσο ευχαριστημένοι δεν εννοούμε να αλλάξουμε τίποτα. Και επειδή δεν ακούμε, δεν διορθωνόμαστε. Δεν κοιτάμε τις επιδόσεις μας και τι κατάφεραν οι άλλοι συγκριτικά με εμάς». Επέκρινε την πρακτική των «νομοθετημάτων μαμούθ» αλλά και τη φορολογία υπέρ τρίτων, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Μέσα στην περίφημη δημοκρατία μας, διάφορες ομάδες έξυπνων βάζουν το χέρι στην τσέπη μας». Πρότεινε, επίσης, ένα διαφορετικό μονοεδρικό εκλογικό σύστημα για τις Ευρωεκλογές, με τον κ. Χατζηβασιλείου να αναφέρει ότι ένα τέτοιο σύστημα θα έβγαζε 21 ευρωβουλευτές από τη Νέα Δημοκρατία. «Κανένας άλλος δεν θα εκπροσωπηθεί», κατέληξε χαρακτηριστικά.
Η κ. Γεωργιάδου αναρωτήθηκε ποιες είναι οι αιτίες των διαδοχικών μας αποτυχιών, αν μπορούμε να εντοπίσουμε τις αιτίες των αποτυχιών της Μεταπολίτευσης. «Τέθηκε στη χθεσινή συζήτηση το ζήτημα της απουσίας πολιτικής συναίνεσης, ως στοιχείο διαρκές της Μεταπολίτευσης».
Για τη μετάβαση «από τους θεσμούς στους παραθεσμούς» έκανε λόγο ο κ. Παπαδόπουλος. «Ίσως να είμαστε από όλη την Ευρώπη η χώρα που σε τέτοιο βαθμό οι τυπικοι θεσμοί γίναν παραθεσμοί και υποκατέστησαν τους πραγματικούς θεσμούς. Από το δικαστικό στο παραδικαστικό. Από την οικονομία στην παραοικονομία. Από την παιδεία στην παραπαιδεία». Ουσιώδες περιεχόμενο μιας σύγχρονης δυτικής δημοκρατίας είναι η συναίνεση, «όταν όμως πυροδοτείται ένας ανταγωνισμός στη βάση της δημαγωγίας, του λαϊκισμού και των παροχών, από εκεί και πέρα δεν υπάρχει πνεύμα συναίνεσης».
