Οι Αδελφοί Μανάκη, ο Ιωάννης (Γιαννάκης) και ο Μιλτιάδης (Μίλτος) είναι οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές στα Βαλκάνια. Γεννήθηκαν στην Αβδέλλα Γρεβενών στις 18 Μαΐου 1878 και 9 Σεπτεμβρίου 1882, αντίστοιχα. Με καταγωγή από την πλευρά της μητέρας τους από την Κλεισούρα Καστοριάς και βλάχοι.
Σε αντίθεση με τον Μίλτο που έζησε στην Αβδέλλα, ο Γιαννάκης φοίτησε στο γυμνάσιο του Μοναστηρίου για να πάρει το δίπλωμα του δασκάλου και του ζωγράφου. Το 1898 ο Γιαννάκης άνοιξε φωτογραφικό στούντιο στα Ιωάννινα, ενώ παράλληλα εργαζόταν ως καθηγητής καλλιγραφίας και ζωγραφικής σε σχολείο. Αργότερα, ο Μίλτος μαζί με την βοήθεια του αδελφού του, έγινε φωτογράφος και στη συνέχεια κινηματογραφιστής.
Το 1905 αγοράζουν από το Λονδίνο μια κινηματογραφική μηχανή Urban Bioscope και αρχίζουν να κινηματογραφούν διάφορα θέματα καθημερινής ζωής. Κάπως έτσι ξεκίνησε και η ιστορία του κινηματογράφου με τους αδελφούς Lumiere. Με τη διαφορά φυσικά, πως οι παραπάνω είχαν ανακαλύψει την καταγραφή κινούμενης εικόνας.
Η πρώτη μεγάλη πόλη που επισκέφθηκαν ήταν η Κωνσταντινούπολη, το καλοκαίρι του 1905. Την ίδια χρονιά πήγαν στη Ρουμανία, στο Βουκουρέστι. Εκεί τους δόθηκε η ευκαιρία να παρευρεθούν στο γύρισμα μιας ταινίας και, με αυτό τον τρόπο, να μαγευτούν από τον κινηματογράφο.
Έτσι το 1905 οι Μανάκηδες γύρισαν την πρώτη κινηματογραφική ταινία τεκμηρίωσης στα Βαλκάνια με πρωταγωνίστρια την γιαγιά τους, κυρά-Λουκία Μανάκη, ηλικίας 117 ετών(!), η οποία έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό. Η ταινία είχε τον τίτλο “Υφάντρες”.
Το 1904 οι αδελφοί Μανάκη μετακομίζουν στο Μοναστήρι, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν κέντρο πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα Βαλκάνια. Το 1905 ανοίγουν το διάσημο “Ατελιέ καλλιτεχνικής φωτογραφίας” του Μοναστηρίου. Ωστόσο, το 1939 κάηκε σε πυρκαγιά.
Το 1906 μετά από πρόσκληση του Βασιλιά Καρόλου I, λαμβάνουν μέρος σε μια διεθνή φωτογραφική έκθεση στα Σινάϊα της Ρουμανίας, όπου κερδίζουν το Χρυσό Μετάλλιο. Το 1911 γίνονται οι φωτογράφοι του Οθωμανού Σουλτάνου και το 1929 του Σέρβου Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄ Καραγιώργεβιτς.
Δημιούργησαν αρκετά έργα ντοκιμαντέρ σε όλη την Οθωμανική Μακεδονία. Τα θέματά τους περιλάμβαναν κυρίως καθημερινές ασχολίες, αλλά και αγωνιστές από την Ελληνο-Βουλγαρο-Οθωμανική διαπάλη στη Μακεδονία, έως τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κινηματογράφησαν επίσης γεγονότα, όπως η επανάσταση των Νεότουρκων το 1908.
Μετά την λήξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, οι αδελφοί Μανάκη επαναδραστηριοποιήθηκαν στο Μοναστήρι αποφασίζοντας να δημιουργήσουν την δική τους κινηματογραφική αίθουσα.
Ο Μίλτος, έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Γιουγκοσλαβία, εργαζόμενος ως φωτογράφος και κινηματογραφιστής. Ευτύχησε μάλιστα να δει το πρόσωπό του σε γραμματόσημο που εκδόθηκε προς τιμήν του. Για τους Γιουγκοσλάβους υπήρξε εθνικός κινηματογραφιστής.
Το 1939, ο Γιαννάκης επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη. Δίδαξε στη Ρουμάνικη Εμπορική Σχολή και εργαζόταν ως φωτογράφος στην παραλία. Μέχρι το τέλος της ζωής του παρέμεινε μοναχικός, με καλλιτεχνικές αγωνίες και θρήσκος. Πέθανε σε ηλικία 76 ετών το Μάιο του 1954,πάμπτωχος και συντετριμμένος μετά και από το θάνατο του γιου του Δημήτριου σε ηλικία 22 ετών.
Λίγο πριν τον θάνατό του, ο Μίλτος χάρισε όλες τις φωτογραφίες του στο Αρχείο του Μοναστηρίου. Το Αρχείο στο Μοναστήρι έλαβε 17.854 φωτογραφίες και 2.000 μέτρα ανεμφάνιστου κινηματογραφικού φιλμ, το οποίο οι υπεύθυνοι της διατήρησης του αρχείου αυτού, το εμφάνισαν και το μετέφεραν για να διασωθεί σε φιλμ 35mm. Το αρχείο αυτό πουλήθηκε σε δύο δόσεις στο «Αρχείο της Μακεδονίας», ένα ίδρυμα της Δημοκρατίας των Σκοπίων και στη συνέχεια πέρασαν στην ιδιοκτησία του Ιστορικού Αρχείου της Μπίτολα. Το υλικό που υπάρχει στην Ελλάδα βρίσκεται στην ΕΡΤ.
Κάθε χρόνο, τον Σεπτέμβρη, γίνεται διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου και φωτογραφίας στο Μοναστήρι: Manaki brothers film festival στην μνήμη των αδελφών Μανάκη.
Αδελφοί Μανάκη: Οι αδελφοί Lumiere της Ελλάδος
