Οι προτάσεις της έκθεσης Πισσαρίδη για την αγροδιατροφή, χωρίς να καινοτομούν επαναλαμβάνουν διαπιστώσεις, γνωστές στον αγροτικό κόσμο. Θεωρητικά είναι ορθές. Δεν απαντούν όμως στο ερώτημα: Με ποιο τρόπο και μέσα θα επιτευχθεί η σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της αξίας της γεωργικής παραγωγής και του γεωργικού εισοδήματος;
Οι εν’ λόγω αποκλίσεις είναι μεγάλες, τα αίτια γνωστά. Η χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα του πρωτογενή τομέα είναι επίσης γνωστοί παράμετροι, όπως και η μεγάλη εξάρτηση του γεωργικού εισοδήματος από τις επιδοτήσεις, χωρίς όμως να αποτελεί ελληνική ιδιομορφία. Η μείωση δε των ενισχύσεων της νέας ΚΑΠ 2021-2027 (-12%) θα έχει προφανώς αρνητική επίδραση.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί η μείωση κατά 3,4% (2019) της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα και η απώλεια 12.000 θέσεων εργασίας την περίοδο 2015- 2019. Κι αν συνεχίσουμε στη λογική της SWOT ανάλυσης του ΥπΑΑΤ θα καταλήξουμε να συζητάμε για θέματα που έχουν ήδη απαντηθεί από την εποχή που κυκλοφόρησε «το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα» του Κώστα Βεργόπουλου..
Οι άνευρες πολιτικά προτάσεις Πισσαρίδη για το αγροτικό ζήτημα μπορεί να χαρακτηριστούν αποσπασματικές γιατί δεν λαμβάνουν υπόψη τους:
- Τις επιπτώσεις της πανδημίας και το κίνημα του γαστρονομικού εθνικισμού (food nationalism).
- Την επάρκεια της χώρας σε τρόφιμα: Την περίοδο 2015-2019 οι εισαγωγές κρεάτων και γαλακτοκομικών προϊόντων άγγιξαν τα 9,3 δις ευρώ, στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
- Το είδος του αγροδιατροφικού τομέα που θέλουμε και τους τρόπους χρηματοδότησης του.
- Την έλλειψη στρατηγικών για τα εθνικά μας προϊόντα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν από τις συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες (πχ. Φέτα).
- Τα προβλήματα ανάπτυξης της υπαίθρου και τις περιφερειακές πολιτικές.
- Τις δυο νέες στρατηγικές της Πράσινης Συμφωνίας της νέας ΚΑΠ «βιοποικιλότητα» και «farm2fork» (από το αγρόκτημα στο πιάτο).
- Τις τουριστικές αγορές- στόχους που εμποδίζουν τη σύνδεση αγροδιατροφής, τουρισμού και γαστρονομίας, λόγω χαμηλών εισοδημάτων και all inclusive.
- Τις επιφυλάξεις αγροτών για συμμετοχή σε συλλογικά σχήματα (Συνεταιρισμούς – Ομάδες Παραγωγών- Clusters).
Θα σταθώ στο τελευταίο σημείο (σχολιάζεται στην έκθεση) επειδή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον αγροδιατροφικό τομέα. Θυμίζω ότι το 60% της αγροδιατροφής στην ΕΕ ελέγχεται από συνεταιρισμούς, ενώ στη χώρα μας η
κατάσταση δεν εμπνέει αισιοδοξία. Καταγράφονται 800 ενεργοί συνεταιρισμοί. Από αυτούς λιγότεροι από 50 έχουν κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 5 εκ. ευρώ και λιγότεροι από 10 πάνω από 20 εκ. Εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Τι δεν πήγε καλά με τον συνεργατισμό στη χώρα μας;
Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Εκφράζει την αγωνία και τον προβληματισμό όλων εκείνων που πιστεύουν ακόμη στις αρχές και τις αξίες του. Και είναι πολλοί! Ασφαλώς και υπήρξε στη χώρα μας ισχυρό συνεταιριστικό κίνημα και μεγάλοι αγροτικοί συνεταιρισμοί. Φρόντισαν όμως κάποιοι επιτήδειοι με πράξεις, παραλήψεις, κακοδιαχείριση και λαμογιές να αμαυρώσουν τις ιδέες του συνεργατισμού και να αφήσουν πίσω τους συντρίμμια.. Από το κάδρο των ευθυνών δεν εξαιρούνται κόμματα εξουσίας και κρατικοί αξιωματούχοι.
Πάνω από 5 δις ευρώ υπολογίζεται η ζημιά του δημοσίου από τα 1300 παράνομα δάνεια της ΑΤΕ, την περίοδο 2000-2012, που έστειλε ο πρώην υπουργός Επικρατείας, αρμόδιος για την καταπολέμηση της διαφθοράς, Παναγιώτης Νικολούδης στον εισαγγελέα. Ανάμεσα τους και πολλά συνεταιριστικά, όπως η περίπτωση της ΣΕΒΑΘ που είδε το φως της δημοσιότητας.
Το ζήτημα όμως είναι τι γίνεται από εδώ και πέρα. Τα μικρά μεγέθη της αγροτικής μας παραγωγής επιβάλλουν τη συμμετοχή σε οργανωμένα συλλογικά σχήματα. Το ίδιο επιτάσσουν και οι ανάγκες της επάρκειας και της εξωστρέφειας. Ο παραγωγικός στόχος επώνυμων προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας προϋποθέτει κουλτούρα συνεργασιών και συμπράξεων για οικονομίες κλίμακας και εξασφάλισης ποσοτήτων για την αγορά.
Ο χώρος της κοινωνικής οικονομίας δεν μπορεί να απουσιάζει από τον παραπάνω στόχο και τη στρατηγική για την αγροτική ανασυγκρότηση της χώρας. Πολλά από τα ΠΟΠ, ΠΓΕ και παραδοσιακά μας προϊόντα παράγονται από συνεταιρισμούς. Η απροθυμία και οι δικαιολογημένες επιφυλάξεις των παραγωγών για συμμετοχή σε συλλογικά σχήματα θα πρέπει να καμφθούν με διάλογο, αυτοκριτική και διαρκή ενημέρωση. Οι νέοι συνεταιρισμοί απαλλαγμένοι από τις «αμαρτίες» του παρελθόντος θα πρέπει να κερδίσουν το στοίχημα και να αποκαταστήσουνε τη χαμένη τιμή του συνεργατισμού στη χώρα μας!
Από την άλλη το κράτος να σταθεί αρωγός στην επανεκκίνηση που χρειάζεται ο χώρος της κοινωνικής οικονομίας, να σεβαστεί τις αρχές και τις αξίες του συνεργατισμού με νέο νομικό πλαίσιο και να σταματήσει τις παρεμβάσεις που είδαμε τελευταία στο ΥπΑΑΤ, εν’ όψη του νέου φορέα. Οι εναγκαλισμοί με κόμματα και κράτος δεν προσέφεραν ποτέ καλές υπηρεσίες στους αγρότες μας και τους συνεταιρισμούς!
Γιάννης Καραγιάννης Οικονομολόγος- π.Βουλευτής
Μέλος Π.Σ ΠΡΑΤΤΩ
