Γράφει η Μαριλένα Γκόνη
Το βιβλίο “Η Καλαρρυτινή Αργυροτεχνία” παρουσιάστηκε την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου, στο πλαίσιο της διημερίδας “Συναντήσεις στους Καλαρρύτες”. Ένα βιβλίο που θα αποτελεί από εδώ και πέρα σημείο αναφοράς για την απαρχή της Αργυροτεχνίας στην Ήπειρο εν γένει, για όποιον ενδιαφέρεται να μάθει την ιστορία. Ο συυγραφέας του βιβλίου και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Απόστολος Κατσίκης, δέχθηκε να μας μιλήσει σχετικά με την έμπνευση για τη συγγραφή αυτού του πονήματος, καθώς και για την διοργάνωση της διημερίδας “Συναντήσεις στους Καλαρρύτες”.
Μ. Γκόνη: “Κύριε Κατσίκη, είχαμε τη χαρά να σας απολαύσουμε σε μία ιδιαίτερη παρουσίαση του βιβλίου σας «Η Καλαρρυτινή Αργυροτεχνία», που πλαισιώθηκε από σημαντικούς ανθρώπους, οι οποίοι εξέφρασαν τα καλύτερα σχετικά με το μοναδικό αυτό πόνημα. Καταρχάς, πώς αισθάνεστε για αυτή την πρώτη σας παρουσίαση σχετικά με αυτό το βιβλίο;”
Απ. Κατσίκης: “Κα. Γκόνη, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω από καρδιάς για τη δυνατότητα που μου δίνετε μέσω αυτής της συνέντευξης να αναφερθώ στο βιβλίο μου «Η Καλαρρυτινή Αργυροτεχνία», καθώς και στις εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα στους Καλαρρύτες το διήμερο 29-30 Ιουλίου και οι οποίες περιλάμβαναν και την παρουσίαση του βιβλίου.
Ασφαλώς και αισθάνομαι ιδιαίτερα χαρούμενος για πολλούς λόγους, πρώτον γιατί η παρουσίαση έγινε στη γενέθλια γη της οικογένειάς μου, στους Καλαρρύτες, και τούτο τιμής ένεκεν θα έλεγα, διότι το βιβλίο αφορά στους Καλαρρύτες, σημαντικό κέντρο κατά το παρελθόν της τέχνης του ασημιού και βέβαια ειδικότερα στην καλαρρυτινή αργυροτεχνία.
Ένας άλλος πολύ σημαντικός λόγος που με χαροποίησε είναι ότι, την παρουσίαση ανέλαβαν και την εκδήλωση πλαισίωσαν διακεκριμένοι ομιλητές, γνώστες του αντικειμένου και ευρύτερα του λαϊκού πολιτισμού, όπως ο κ. Γιώργος Μελίκης, γνωστός συλλέκτης-λαογράφος και παραγωγός της ΕΡΤ, ο οποίος αναφέρθηκε στη σημαντική συμβολή του βιβλίου στον εμπλουτισμό της ισχνής στο αντικείμενο αυτό βιβλιογραφίας, καθώς και η κα. Λιάνα Ζέρβα, φιλόλογος και συγχωριανή, η οποία μίλησε «από καρδιάς» για την ιδέα, τη σύλληψη και τη συμπόρευση στην πορεία της έκδοσης του βιβλίου, καθώς και η επίσης συγχωριανή Μαργαρίτα Γκογκάκη, αντιπρόεδρος του Πατριωτικού Συνδέσμου Καλαρρυτών «Η Πίνδος» που συντόνισε την παρουσίαση. Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ και στην παρουσία των κ. Παναγιώτη Τζόκα, πολιτισμιολόγου, της συναδέλφου κας. Νάντιας Μαχά, καθηγήτριας Λαογραφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, του κ. Γρηγόρη Κάκου, εκπαιδευτικού-χοροδιδασκάλου και της κας. Φανής Καλοκαιρινού, διευθύντριας του Λαογραφικού Μουσείου Λάρισας. Να σημειώσω επίσης ότι τις εκδηλώσεις τίμησαν με την παρουσία τους ο Μητροπολίτης Άρτης κ.κ. Καλλίνικος, ο Δήμαρχος Β. Τζουμέρκων κ. Γιάννης Σεντελές, καθώς και άλλα μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης.”
Μ. Γκόνη: “Πώς ξεκίνησε αυτό το ταξίδι της συγγραφής; Από πού προέκυψε η έμπνευση για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου-καταλόγου θα λέγαμε για την καλαρρυτινή αργυροτεχνία;”
Απ. Κατσίκης: “Η συγγραφή του βιβλίου αυτού υπήρξε το «φυσικό αποτέλεσμα» μιας πορείας στο χρόνο, που ξεκίνησε από την παιδική μου ηλικία και πέρασε από διάφορα στάδια. Κατά πρώτον, η καταγωγή μου έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο, δεδομένου ότι τόσο οι συζητήσεις στην οικογένεια αλλά και στις κοινωνικές εκδηλώσεις πάντοτε αφορούσαν στους Καλαρρύτες αλλά και στους περίφημους καλαρρυτινούς «χρυσικούς». Πολλοί φίλοι του πατέρα μου ήταν οι ίδιοι αργυροτεχνίτες, απόγονοι μάλιστα παλαιών και διασήμων καλαρρυτινών μαστόρων. Τα ακούσματα αυτά συμπλήρωσαν σε βιωματικό επίπεδο, στη νεανική μου ηλικία, οι επισκέψεις μου στα εργαστήρια αργυροτεχνίας επί και πέριξ της οδού Αβέρωφ στα Γιάννενα, όπου ο πατέρας μου διατηρούσε κατάστημα υποδηματοποιίας. Έτσι είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω όλα τα στάδια επεξεργασίας του ασημιού και την κατασκευή εξαιρετικών τεχνουργημάτων από διάσημους τεχνίτες τη «χρυσή» εποχή της αργυροτεχνίας, όταν τα Γιάννενα ήταν το κέντρο της τέχνης αυτής σε πανελλήνια βάση.
Ο κόσμος αυτός με γοήτευσε πραγματικά και αποτέλεσε το έναυσμα-αφορμή να ασχοληθώ, συστηματικά πλέον, με την αξιοποίηση της σχετικής βιβλιογραφίας. Μέσω της επίσκεψης σε διάφορα μουσεία και συλλογές, κατέστη δυνατός ο εμπλουτισμός των γνώσεων μου για τον άργυρο, τις τεχνικές επεξεργασίας του και την τέχνη της αργυροτεχνίας. Στη συνέχεια, αρκετά αργότερα, η ίδρυση του Μουσείου Αργυροτεχνίας στα Γιάννενα, με ώθησε στην προώθηση-υλοποίηση της παλιάς ιδέας για τη δημιουργία ενός αντίστοιχου Μουσείου στους Καλαρρύτες, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2015, αλλά και στη συγγραφή ενός έργου που θα αναφερόταν στον άργυρο, στην ιστορία της αργυροτεχνίας, στην καλαρρυτινή αργυροτεχνία και στους καλαρρυτινούς μαστόρους του ασημιού και βέβαια στα τεχνουργήματά τους.
Μ. Γκόνη: “Η παρουσίαση του βιβλίου σας, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο εκδηλώσεων με τον τίτλο «Συναντήσεις στους Καλαρρύτες», που διοργάνωσε ο Πατριωτικός Σύνδεσμος Καλαρρυτών «Η Πίνδος». Τί έχετε να πείτε για τη συνεργασία σας με τους διοργανωτές του Συνδέσμου και τους συγχωριανούς σας που ήταν αρωγοί σε όλη αυτή την προσπάθεια; Πώς σας φάνηκε το σύνολο της διημερίδας αυτής;”
Απ. Κατσίκης: “Ο Πατριωτικός σύνδεσμος Καλαρρυτών «Η Πίνδος» έχει μια μακρά και πολύ επιτυχημένη πορεία στους τομείς μελέτης, ανάδειξης και προβολής της ιστορίας και των πολιτιστικών στοιχείων του χωριού μας, των Καλαρρυτών. Η εμπειρία του σε οργανωτικό επίπεδο αποτέλεσε εχέγγυο για την επιτυχία αυτής της εκδήλωσης με τον γενικότερο τίτλο «Συναντήσεις στους Καλαρρύτες», η οποία περιλάμβανε εκτός από την παρουσίαση του βιβλίου μου και την εσπερίδα με τίτλο « Πτυχές του λαϊκού πολιτισμού των Καλαρρυτών». Και οι δύο εκδηλώσεις υπήρξαν πολύπλευρα επιτυχημένες. Το αποδεικνύει η συμμετοχή εξαιρετικών και εγνωσμένης αξίας ομιλητών και συνέδρων, καθώς και η προσέλευση και το ενδιαφέρον του κοινού.
Θεωρώ ότι με την πρώτη αυτή εκδήλωση τέθηκαν οι βάσεις για την καθιέρωση αυτών των συναντήσεων στους Καλαρρύτες σε θεσμικό επίπεδο πλέον και σε ετήσια βάση, με διάφορες θεματικές. Με την ευκαιρία που μου παρέχετε να ευχαριστήσω ειλικρινά τα μέλη του Δ.Σ. του Συνδέσμου, τους εθελοντές, τους συγχωριανούς και γενικότερα όλους όσοι συνέβαλαν στο να έχει κύρος και επιτυχία (και) σε οργανωτικό επίπεδο το διήμερο των εκδηλώσεων. Επίσης να ευχαριστήσω τον Σύνδεσμο για την ανάληψη της διαδικασίας της έκδοσης και διανομής του βιβλίου μου.”
Μ. Γκόνη: “Επιστρέφοντας την προσοχή μας στο βιβλίο σας, ποιο στοιχείο θεωρείτε ότι αποτελεί το βασικότερο μέρος συνεισφοράς στην επίσημη βιβλιογραφία για την καλαρρυτινή αργυροτεχνία;”
Απ. Κατσίκης:”Το βιβλίο αποτελείται από τα εξής Κεφάλαια: Άργυρος, το μέταλλο που κρύβει μέσα του την τέχνη, Αργυροτεχνία, μια τέχνη 6.000 χρόνων, Η καλαρρυτινή αργυροτεχνία, Το εργαστήρι του «χρυσικού» (υλικά, εργαλεία και τεχνικές), Οι περιώνυμοι καλαρρυτινοί τεχνίτες του ασημιού, Τεχνίτες και τεχνουργήματα. Παρόλο που όλα τα κεφάλαια ασφαλώς συνεισφέρουν στο θέμα Αργυροτεχνία, θεωρώ ότι σημαντική και ιδιαίτερη είναι η συμβολή στη σχετική βιβλιογραφία των τριών κεφαλαίων που αναφέρονται στην καλαρρυτινή αργυροτεχνία και στους εκφραστές της. Ειδικά στο τελευταίο κεφάλαιο, ο αναγνώστης μπορεί να αντλήσει γνώσεις για τους τεχνίτες από τους Καλαρρύτες, ποια έργα αυτοί μας κληροδότησαν, αλλά συγχρόνως και που βρίσκονται αυτά τα τεχνουργήματα σήμερα. Αυτός ο κατάλογος βοηθάει καθοριστικά κάποιον που ενδιαφέρεται να επισκεφθεί έναν τόπο και να θαυμάσει από κοντά τα έργα επώνυμων καλαρρυτινών μαστόρων.”
Μ. Γκόνη: “Σε ποια μέρη θα μπορούσαμε να βρούμε το βιβλίο σας;”
Απ. Κατσίκης: “Η έκδοση του βιβλίου «Η Καλαρρυτινή Αργυροτεχνία» πραγματοποιήθηκε χάρη στην ευγενική χορηγία της Βουλής των Ελλήνων και το προσωπικό ενδιαφέρον του Προέδρου της και συντοπίτη μας, κ. Κωνσταντίνου Τασούλα. Τον ευχαριστώ θερμά και από τη θέση αυτή. Επίσης με την ευκαιρία, ευχαριστώ όλους, πρόσωπα αλλά και θεσμικά όργανα για τη διάθεση αντικειμένων προς φωτογράφιση και τα οποία κοσμούν την έκδοση. Για το λόγο αυτό, επειδή δηλαδή η έκδοση αποτελεί χορηγία, δεν πωλείται αλλά διανέμεται δωρεάν. Αρμόδιος για τη διάθεσή του είναι ο Πατριωτικός Σύνδεσμος Καλαρρυτών « Η Πίνδος».”
Μ. Γκόνη: “Θα υπάρξει επανέκδοση της «Καλαρρυτινής Αρυροτεχνίας» ή είναι ακόμα νωρίς να το προβλέψουμε;”
Απ. Κατσίκης: “Νομίζω είναι νωρίς να το προγραμματίσουμε. Πάντως πρόθεσή μου είναι να συμπληρώσω το κεφάλαιο – κατάλογο για τους καλαρρυτινούς τεχνίτες όχι μόνον με νέα ονόματα, που ίσως δεν έχουν έλθει στο φως μέσω των μέχρι τούδε ερευνών, αλλά να εμπλουτισθεί αυτό το κεφάλαιο και με σχετικό φωτογραφικό υλικό.”
Μ. Γκόνη: “Αναμένουμε συνέχεια των παρουσιάσεων του βιβλίου σας και μάλιστα, μία θα πραγματοποιηθεί και στα Ιωάννινα, έτσι;”
Απ. Κατσίκης: “Ναι, μετά τους Καλαρρύτες έχει προγραμματιστεί παρουσίαση του βιβλίου στα Γιάννενα, την πόλη-σύγχρονο κέντρο του ασημιού και της αργυροτεχνίας, στις 25 Οκτωβρίου. Επίσης στη Λάρισα, εν ευθέτω χρόνω, όπου διαμένουν πολλοί Καλαρρυτινοί, στην Αθήνα, αλλά και στη Μακεδονία και τη Θράκη.
