Η Ιερά Μονή Κηπίνας είναι ένα παλιό μοναστήρι, μοναδικής αρχιτεκτονικής κατασκευής, το οποίο βρίσκεται στα βόρεια Τζουμέρκα και είναι δομημένο εξ’ ολοκλήρου μέσα σε απόκρημνο, κατακόρυφο βράχο, κοντά στο χωριό Καλαρρύτες του νομού Ιωαννίνων. Είναι ανδρική μονή που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αλλά εορτάζει την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής.
Η μονή υψώνεται επάνω από τον ομώνυμο Καλαρρύτικου ποταμό και η πρόσβαση σε αυτή είναι εφικτή μόνο από μικρό μονοπάτι το οποίο είναι λαξευμένο μέσα στο βράχο, με κεντρική είσοδο μια ξύλινη γέφυρα. Ονομάσθηκε έτσι («Κηπίνα»), από τους κήπους που παλαιότερα καλλιεργούσαν οι μοναχοί της στη εκεί περιοχή.
Υποστηρίζεται ότι ιδρύθηκε το 1212 από τον Αρχιεπίσκοπο Γρηγόριο, αν και υπάρχει και μία άλλη άποψη ότι ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από μοναχούς της Μονής Βύλιζας. Κατά τον 18ο αιώνα η μονή γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση ενώ τον 19ο αιώνα εγκαταλείφθηκε και το 1931 έγινε μετόχι της μονής Τσούκας. Μάλιστα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με την παράδοση, στη μονή λειτουργούσε κρυφό σχολειό, ενώ η σπηλιά που βρίσκεται στον βράχο χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο από τους κατοίκους της περιοχής.
Φέρει μια μικρών διαστάσεων μονόκλιτη βασιλική με νάρθηκα και στο εσωτερικό της έχει διακόσμηση με τοιχογραφίες από τον 17ο αιώνα. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και φέρει επιχρυσωμένη ένθεση. Το καθολικό έχει ως στέγη τον φυσικό βράχο, ο οποίος έχει λαξευτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζει ένα κανονικό ομοιόμορφο θόλο.
Σήμερα τα κελιά της μονής είναι ανακαινισμένα και συντηρημένα, διαμορφωμένα με ξύλινα στοιχεία που συνθέτουν ένα αρχιτεκτονικό συγκρότημα σε δύο επίπεδα, που είναι εναρμονισμένο με τα βράχια και τα εν γένει φυσικά στοιχεία.
Μπορεί ο δρόμος για να φτάσουμε έως εκεί να είναι αρκετά… απαιτητικός, ωστόσο το θέαμα μας αποζημιώνει στο έπακρο!
